Symbolika ryb w sztuce

Źródło: Paul Klee, Public domain, via Wikimedia Commons

Ten sam temat w zależności od wizji artysty i wykorzystanych technik może być przedstawiony na wiele sposób. Tematykę ryb widzimy na przykład w obrazach “Targ rybny” Joachima Beuckelaera, “Dorady” Francisca Goi, “Martwa natura z dorady i pomarańczy” Luisa Melendeza czy “Czarne ryby” George’a Braque’a. We wpisie przyjrzymy się bliżej dwóm obrazom – “Czerwone rybki” i “Złota rybka” i przeanalizujemy ich kompozycję, światło i kolorystykę.

Poruszane zagadnienia:

  1. Symbolika ryb w sztuce
  2. Henri Matisse “Czerwone rybki” i Paul Klee “Złota rybka” – analiza kompozycji
  3. “Czerwone rybki” a “Złota rybka” – analiza kolorystyki
  4. Światło w obrazach “Czerwone rybki” i “Złota rybka”
  5. “Czerwone rybki” i “Złota rybka” – ekspresja dzieł

Symbolika ryby w sztuce

Ryba w kulturze europejskiej kojarzona jest często z chrześcijaństwem (w szczególności w malarstwie religijnym), jednak należy pamiętać, że może mieć wiele znaczeń. Ryby, jako organizmy wodne, związane z tym żywiołem symbolizują obfitość, narodziny, wolność, odrodzenie. kojarzone są z życiem i płodnością.

Na przykładzie dzieł Henriego Matisse’a “Czerwone rybki” i Paula Klee “Złota rybka” zobaczymy jak można przedstawić podobny temat na dwa różne sposoby. Oba obrazy oprócz tematyki mają wspólne cechy, takie jak: podobna kompozycja czy deformacja, jednak różnią się zastosowaną kolorystyka i stworzonym przez artystów nastrojem.

Analiza porównawcza obrazów Henriego Matisse’a “Czerwone rybki” i Paula Klee “Złota rybka”

Opis obrazu “Czerwone rybki” Matisse’a

Matisse zaczął malować rybki w 1912 roku i stworzył co najmniej 9 obrazów przedstawiających te zwierzęta. Inspiracją do tych obrazów była podróż do Maroka, w której artysta zaobserwował fascynację miejscowej ludności złotymi rybkami. Symbolizowały one spokojny umysł i kontemplowanie życia przy jednoczesnym snuciu marzeń. Widać to na przykład w obrazie “Kawiarnia arabska” (Le café Maure).
“Czerwone rybki” są dziełem fowistycznym, artysta malując je chciał wyrywek codziennego życia i jego piękno. Radosny nastrój obrazu stworzony jest poprzez zastosowanie jasnych, czystych barw. W obrazie widoczne są wpływy twórczości Cézanne’a i Gauguina.

Henrie Matisse “Czerwone rybki”

Henri Matisse “Czerwone rybki” (1912 r.), olej na płótnie, 146 x 97 cm, Muzeum Puszkina w Moskwie. Źródło: George Groutas, flickr.com Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)

Opis obrazu “Złota rybka” Klee

Dzieło zostało namalowane w 1925 roku w nurcie ekspresjonistycznym, jednak styl artysty jest wyjątkowy i niepowtarzalny, przez co trudno jednoznacznie sklasyfikować jego twórczość. Łączony jest również surrealizmem i kubizmem, uznawany razem z Wasylem Kandinskim za prekursorów abstrakcjonizmu. Klee stosując “ciężką” paletę kolorów, tworzy mroczny nastrój. Odbiorca zostaje przeniesiony do podwodnego świata, zdominowanego przez jedną, majestatyczną rybę. Płynie ona spokojnie, rozświetlając otoczenie swoim blaskiem, gdy inne ryby uciekają, robiąc jej miejsce.

Paul Klee “Złota rybka” (1925 r.)

Paul Klee “Złota rybka” (1925 r.), olej i akwarela na papierze, 50 x 69 cm, Kunsthalle w Hamburgu. Źródło: Paul Klee, Public domain, via Wikimedia Commons

Analiza kompozycji

Henri Matisse “Czerwone rybki” – kompozycja obrazu

“Czerwone rybki” mają kompozycję wertykalną (inaczej mówiąc kształtem pola obrazowego jest prostokąt stojący). Kompozycja jest centralna, otwarta (choć kadr jest dość bliski) i dynamiczna. Dominantą jest akwarium z tytułowymi rybkami, przedstawione lekko z góry. Kompozycja obrazu jest dwuplanowa, linia horyzontu nie jest widoczna, artysta zastosował perspektywę wielokierunkową (na obrazie jest kilka punktów zbiegu). Kompozycja nie jest symetryczna – równowaga obrazu jest zaburzona przez fotel znajdujący się po lewej stronie. Na obrazie dominują linie diagonalne i łuki.

Paul Klee “Złota rybka” – kompozycja obrazu

“Złota rybka” natomiast ma kompozycję horyzontalną (prostokąt leżący). Tak samo jak w obrazie Matisse’a kompozycja jest centralna i jego dominantą jest ryba. Jednak “Złota rybka” Paula Klee ma kompozycję zamkniętą i odśrodkową. Kształt ryby wyznacza linię poziomą, dzięki czemu autor uzyskał symetryczną, i rytmiczną kompozycję. Obraz jest dość statyczny, jednak przedstawione fale na wodzie dodają odrobinę dynamizmu. Linia horyzontu jest niewidoczna, oprócz perspektywy barwnej artysta nie wykorzystał tradycyjnych metod by oddać głębię.

Analiza kolorystyki

Henri Matisse “Czerwone rybki” – kolorystyka obrazu

Matisse w obrazie “Czerwone rybki” korzystał z szerokiej gamy barw, z przewagą chłodnych odcieni. Plamy barwne nakładał płasko. Dominującymi barwami są: zieleń, czerń, fiolet, turkus, ale ryby w akwarium wprowadzają czerwone akcenty. Artysta stosuje kontrast temperaturowy (kontrast między chłodną, a ciepła barwą) między barwą zieloną i czerwoną oraz kontrast walorowy (kontrast jasna-ciemna barwa) między turkusem i czernią. Na obrazie dominują barwy czyste, pochodne.

Paul Klee “Złota rybka” – kolorystyka obrazu

Paul Klee korzysta z szerokiej gamy barwnej. W obrazie “Złota rybka” przeważają barwy chłodne (czerń i błękit wody), z złotawo-żółtym akcentem ryby. Tutaj również widzimy kontrast walorowy (ciemna woda, kontrastuje z jasną tuszą ryby) oraz kontrast temperaturowy (złota barwa ryby i granat wody). Kolory są nasycone, zarówno czyste, jak i złamane. Klee stosuje kolory nasycone, głównie barwy podstawowe (niebieski, czerwony i żółty), plamy barwne nie są zróżnicowane walorowo. Pojawia się repetycja barwy czerwonej (rybki w rogach kompozycji).

Zarówno Henri Matisse, jak i Paul Klee stosują koloryt sugestywny.

Analiza światła i modelunku obrazów

Światło w obrazie “Czerwone rybki”

W obrazie “Czerwone rybki” światło jest rozproszone, a jego źródło jest nieokreślone (światło jest zewnętrzne – poza sceną). Nie jesteśmy w stanie sprecyzować kierunku, w którym pada światło. Modelunek światłocieniowy nie występuje (nie ma zróżnicowania części zacienionych i oświetlonych, brak cieni, półcieni). Artysta zastosował syntezę światła i koloru.

Światło w obrazie “Złota rybka”

Dzieło “Złota rybka” również ma źródło światła poza obrazem (nieokreślone). Jednak złota rybka znajdująca się w centrum kompozycji emanuje jakby własnym światłem. Nie występuje modelunek światłocieniowy. Występuje synteza światła i koloru.

Analiza ekspresji obrazów

Środki ekspresji w obrazie “Czerwone rybki”

Poprzez zastosowane przez Matisse’a barwy, które są głównym nośnikiem ekspresji, dzieło “Czerwone rybki” ma pogodny, radosny nastrój. Przedstawiona scena może być rzeczywistością. Artysta stosuje uproszczenia i deformuje obraz. Faktura jest zróżnicowana i swobodna. W obrazie przeważa dekoracyjność.

“Złota rybka” – ekspresja obrazu

Głównym przekazem ekspresji są kolory. Paul Klee stosując granat wpadający w czerń stwarza w “Złotej rybce” tajemniczy, trochę baśniowy i jednocześnie niepokojący nastrój. Obraz stylizowany jest na sztukę dziecięcą (lub pierwotną), ma swobodną fakturę i deformacje. Przedstawiona scena nie jest odzwierciedlona realistycznie, wręcz Klee stara się stworzyć nierealny, magiczny obraz.

Źródła:
cke.gov.pl
zsg.pila.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *